Breyttir tímar?

Ég man umræðuna dagana og vikurnar eftir 11. september 2001. Þá horfðu margir með bjartsýni á breytta heimsmynd. Nú myndu samskipti austurs og vestur gjörbreytast og það til hins betra. Áherslan yrði á að bæta samskipti á milli trúarhópa og menningarheima. Aukin virðing og auðmýkt hins „vestræna heims“ í garð annarra heimshluta. Þá var vissulega tækifæri til slíkrar byltingar. En hún varð fljótt að engu. Þvert á móti.

Nú aftur, í kjölfar hruns fjármálakerfisins, hefur mörgum verið tíðrætt um þá breyttu tíma sem það mun hafa í för með sér. Að nýr þankagangur muni ráða sér til rúms. Nýfrjálshyggjan hefur fallið um sjálfa sig, segja menn, lok bandarísks kapítalisma! Nú taki við tímar félagslegrar samkenndar, umhverfisverndar, sjálfbærrar þróunar og efnahagslegrar naumhyggju.

Ég er ekki svo bjartsýnn. Jú, vissulega stöndum við nú aftur á tímamótum, þar sem ofangreind gildi gætu svo sannarlega orðið ofan á. En það er ekki sjálfgefið. Vitanlega verður breyting á því neyslumynstri sem verið hefur ráðandi undanfarin ár, en fyrst og fremst vegna þess að við höfum einfaldlega ekki efni á því lengur. Hvað verður þegar ástandið tekur að skána á ný? Þegar við höfum náð að byggja upp efnahag landsins á ný? Því við munum líklega ná því furðu fljótt. Á ekki sama neysluhyggjan bara eftir að skjóta rótum á ný? Sama kaupæðið, sama græðgin, nema kannski í eitthvað smækkaðri mynd?

Það er a.m.k. ekki sjálfsagt mál að annað verði ofan á. Nema að við hlúum sérstaklega að þeim gildum. Og nú er tækifærið til þess. Á næstu árum. Í kreppunni, lægðinni. Á meðan tálsýnir og draumahallir ná ekki að villa um fyrir okkur. Nú, sem aldrei fyrr, er nauðsyn að þær raddir fái að hljóma sem áður voru hjóm eitt í „góðærinu“. Röfl bindindismannsins í neyslufylleríinu. Nú þarf að skipta úr röfltóninum í uppbyggilega jafningjafræðslu.

Er tími frjálshyggjunnar liðinn?